Język kaszubski

Język kaszubski

Język kaszubski, dialekt kaszubski (nazwy własne: kaszëbsczi jãzëk, kaszëbskô mòwa) – mowa zachodniosłowiańska o spornym statusie – w zależności od przyjętych kryteriów uznawana za odrębny język lub dialekt języka polskiego. Często przyjmowane jest stanowisko pośrednie, unika się określania jej jako „język” lub „dialekt” albo określa się ją jako etnolekt.  Z prawnego punktu widzenia kaszubszczyzna jest w Polsce językiem regionalnym. Kaszubskim posługuje się w Polsce na co dzień ponad 50 tys. Kaszubów. Jest jedyną pozostałością słowiańskich dialektów pomorskich. Należy do grupy języków lechickich, w jej centralnej odmianie, bliski standardowemu językowi polskiemu, z wpływami języka połabskiego, dolnoniemieckiego i staropruskiego.

Najstarsze teksty zawierające zapisy kaszubskie pochodzą z 1402 r., przy czym są to teksty polskojęzyczne zawierające kaszubizmy, a nie teksty zapisane w całości po kaszubsku. Za najstarsze druki kaszubskie uważane są Duchowne piesnie Dra Marcina Luthera i inszich naboznich męzow Szymona Krofeya z roku 1586, jak i z roku 1643 Michała Pontanusa Mały Catechism Niemiecko Wándalski abo Slowięski. Używana obecnie forma pisana języka kaszubskiego jest ewolucją zaproponowanej w 1879 roku przez Floriana Ceynowę w wydanej w 1879 roku w Poznaniu Zarés do Grammatikj Kašébsko-Słovjnskjè Mòvé.

(z Wikipedii)

Alfabet języka kaszubskiego zawiera następujące litery:

aA  ąĄ  ãà bB  cC  dD  eE  éÉ  ëË  fF  gG  hH  iI  jJ  kK  lL  łŁ

mM  nN  ńŃ  oO  òÒ  óÓ  ôÔ  pP  rR  sS  tT  uU  ùÙ  wW  yY  zZ  żŻ

w tym nie występujące w języku polskim:

ã [an], é [yj], ë [e/a] (tzw. „szwa”), ò [łe], ô [o/e], ù [łu]

Właściwości  języka kaszubskiego:

– Częściowe utrzymanie formy tart z prasłowiańskiego tort,: n.p. csb gard, parmiń, pl: gród, promień

– Zmiękczona spółgłoska przez ar,n.p. csb: cwiardi, czwiôrtk, pl: twardy, czwartek

– Brak „ruchomego” e, n.p. csb: pòrénk, kùńc, pl: poranek, koniec

– Brak zmiękczeń spółgłosek s,z,c,dz, n.p. csb: swiat, zëma, zemia, pl: świat, zima, ziemia